صد سال تنهایی

«صد سال تنهایی» تاریخچه‌ی شهر منزوی ماکوندو و خانواده‌ای است که آن را بنا نهاده‌اند، یعنی خانواده‌ی بوئندیا. سال‌هاست که این شهر هیچ ارتباطی با دنیای خارج ندارد، به جز کولی‌هایی که گهگاه سر می‌زنند و کالاهایی محصول فناوری‌ مانند یخ و تلسکوپ را می‌فروشند. 
پدرسالار خانواده، خوزه آرکادیو بوئندیا، فردی بی‌ملاحظه و کنجکاو است. او رهبری است که عمیقاً تنهاست و خود را با تحقیقات وسواس‌گونه‌اش در امور مرموز، از دیگر مردان دور می‌کند. این ویژگی‌های شخصیتی در طول رمان توسط نوادگانش به ارث می‌رسد. 
فرزند بزرگترش، خوزه آرکادیو، قدرت بدنی زیاد و بی‌احتیاطی او را به ارث می‌برد. فرزند کوچکترش، آئورلیانو، تمرکز شدید و مرموز او را به ارث می‌برد. به تدریج، دهکده با برقراری ارتباط با سایر شهرهای منطقه، حالت معصوم و منزوی خود را از دست می‌دهد. جنگ‌های داخلی آغاز می‌شود و خشونت و مرگ را به ماکوندوی آرام می‌آورد، که قبلاً هیچ‌کدام را تجربه نکرده بود، و آئورلیانو رهبر شورشیان لیبرال می‌شود و با عنوان «سرهنگ آئورلیانو بوئندیا» به شهرت می‌رسد. 
ماکوندو از مکانی ایده‌آل، جادویی و محافظت‌شده به شهری تبدیل می‌شود که از طریق شهرت سرهنگ بوئندیا، به طور غیرقابل برگشت به دنیای خارج متصل شده است. دولت‌های ماکوندو در طول و بعد از جنگ چندین بار تغییر می‌کنند. در یک مقطع، آرکادیو، یکی از ظالم‌ترین بوئندیاها، به طور دیکتاتوری حکومت می‌کند و در نهایت توسط جوخه‌ی آتش اعدام می‌شود. 
بعداً، یک شهردار منصوب می‌شود که حکومت او مسالمت‌آمیز است. تا اینکه با قیام داخلی دیگری او نیز به قتل می‌رسد. پس از مرگ او، جنگ داخلی با امضای پیمان صلح به پایان می‌رسد.
در طول کتاب، بیش از یک قرن سپری می‌شود، بنابراین بیشتر رویدادهایی که گارسیا مارکز توصیف می‌کند، نقاط عطف مهم زندگی خانواده‌ی بوئندیا هستند: تولدها، مرگ‌ها، ازدواج‌ها، روابط عاشقانه. برخی از مردان بوئندیا وحشی و شهوت‌ران هستند، به فاحشه‌خانه‌ها رفت و آمد می‌کنند و معشوقه می‌گیرند. برخی دیگر آرام و منزوی هستند و ترجیح می‌دهند خود را در اتاق‌هایشان حبس کنند تا ماهی‌های طلایی کوچک بسازند یا نسخه‌های خطی باستانی را مطالعه کنند. 
زنان نیز طیف گسترده‌ای را شامل می‌شدند؛ از زنان بی‌اندازه برون‌گرا و جسور، مانند میم که یک بار هفتاد و دو دوست را از مدرسه شبانه‌روزی به خانه آورد، گرفته، تا فرناندا دل کارپیو، زن متین و باوقار، که هنگام همبستر شدن با شوهرش، لباس خواب مخصوصی با سوراخی در ناحیه فاق می‌پوشید.
اورسولا ایگواران، مادرسالار سرسخت خانواده، هنوز هم بر این باور بود که خانواده‌اش سرنوشت والایی دارد و با تمام وجود تلاش می‌کرد تا با وجود همه اختلاف‌ها، خانواده را در کنار هم حفظ کند. اما برای خانواده‌ی بوئندیا و کل روستای ماکوندو، نیروهای مدرنیته که باعث از هم گسستن همه چیز می‌شد، خیلی مخرب بودند.
سرمایه‌داری امپریالیستی با شکل‌گیری یک مزرعه‌ی موز به ماکوندو می‌رسد و زمین و کارگران را استثمار می‌کند و آمریکایی‌هایی که مالک مزرعه هستند، در بخش محصور شده‌ی خود از شهر ساکن می‌شوند. در نهایت، کشاورزان مزارع موز که از رفتار غیرانسانی که با آنها می‌شد خشمگین هستند، دست به اعتصاب می‌زنند.
هزاران نفر از آنها توسط ارتش، که طرف مالکان مزرعه را می‌گیرد، قتل عام می‌شوند. وقتی اجساد به دریا ریخته می‌شوند، پنج سال باران بی‌وقفه شروع می‌شود و سیلابی ایجاد می‌کند که ماکوندو را به آخرین مرحله‌ی زوال خود می‌برد. 
همانطور که شهر، که سال‌ها خشونت و پیشرفت کاذب آن را درهم شکسته است، شروع به محو شدن می‌کند، خانواده‌ی بوئندیا نیز روند محو شدن نهایی خود را آغاز می‌کنند و تسلیم نوستالژی روزهای گذشته می‌شوند. 
کتاب تقریباً همانطور که شروع شد به پایان می‌رسد: روستا بار دیگر تنها و منزوی است. معدود اعضای باقی مانده‌ی خانواده‌ی بوئندیا، به دلیل بیگانگی از دنیای خارج، به درون خود و روابط محارم روی می‌آورند و محکوم به پایانی در اوج تنهایی هستند. 
در آخرین صحنه‌ی کتاب، آخرین بازمانده‌ی بوئندیا مجموعه‌ای از پیشگویی‌های باستانی را ترجمه می‌کند و متوجه می‌شود که همه چیز پیش‌بینی شده است: اینکه روستا و ساکنانش صرفاً یک چرخه‌ی از پیش تعیین‌شده را زندگی کرده‌اند، که زیبایی‌های فراوان و غم و اندوه بزرگ و غم‌انگیزی را در بر می‌گیرد.