قصه‌ی «کتابخانه‌ی نیمه‌شب»
قهرمان کتاب زنی سی‌و‌پنج‌ساله به نام نورا سید است که از انتخاب‌های زندگی‌اش چندان راضی نیست. یک شب که زور غصه آنقدر می‌چربد که تصمیم می‌گیرد به زندگی‌اش پایان دهد، ناگهان از کتابخانه‌ای سر در می‌آورد که کتابدار دبیرستانش، خانم اِلم، آن را اداره می‌کند. کتابخانه که جایی در مرز میان مرگ و زندگی قرار دارد، پر است از کتاب‌هایی با قصه‌هایی از زندگی خودِ او، اگر تصمیم‌هایی متفاوت می‌گرفت و به راه‌هایی متفاوت می‌رفت. نورا حالا فرصت دارد به کمک کتاب‌های این کتابخانه به دنبال زندگی‌ای بگردد که بیش از زندگی فعلی راضی‌اش می‌کند.
شخصیت‌های «کتابخانه‌ی نیمه‌شب»
• نورا سید، قهرمان سی‌وپنج ساله‌ی قصه، که با گربه‌اش در شهر خلوت بدفورد زندگی می‌کند، به‌تازگی شغلش را از دست داده و در دریای افسردگی غوطه‌ور است.
• خانم الم، کتابدار دبیرستان محل تحصیل نورا و کتابدار فعلی کتابخانه‌ی نیمه‌شب.
• جو سید، برادر نوازنده‌ی نورا که رابطه‌ی خوبی باهم ندارند.
• دن لرد، نامزد سابق نورا که همیشه رؤیاپردازی‌های او را مسخره و اعتمادبه‌نفسش را سرکوب می‌کرد.
• ایزی هیرش، دوست صمیمی نورا که مهاجرت بینشان فاصله انداخته.
• راوی، طبل‌نواز گروه موسیقی نورا و جو.
• آقای بَنرجی، همسایه‌ی پیر و مهربان نورا.
• مادر نورا که همیشه طوری با او رفتار می‌کند انگار هر قدمی که برمی‌دارد اشتباه است.
• پدر نورا، مردی تلخ و خودخواه، که بیشتر اوقات به او بی‌توجه است.
• اَش، از اقوام نورا که جراح است و پیش از اقدام نورا برای پایان دادن به زندگی‌اش، آخرین نفری است که محبتی نثارش می‌کند.
• مولی، دختر نورا و اَش، اگر با هم خانواده تشکیل می‌دادند.
• هیوگو، غریبه‌ای که نورا در سفر میان زندگی‌های مختلفی که می‌توانست داشته باشد بارها به او برمی‌خورد.
• رایان بیلی، بازیگری مشهور که نورا ته دلش همیشه او را می‌خواسته.
• دیلن، دوست‌پسر نورا، در یکی از زندگی‌های آرامی که تجربه می‌کند.
• لئو، نوجوانی که نورا به او پیانونوازی می‌آموزد.
• نیل، رئیس نورا که او را اخراج کرده و به افسردگی‌اش دامن زده است.
• نادیا، همسر دوم پدر نورا، اگر مسیری را می‌رفت که در آن قهرمان شنای المپیک بود.
• کری‌اَن از هم‌کلاسی‌های نورا در دبیرستان.
• اینگرید، هم‌اتاقی نورا، اگر کاوشگر می‌شد.
• جوآنا، مدیر برنامه‌ی نورا، اگر ستاره‌ی موسیقی راک می‌شد.
خالق «کتابخانه‌ی نیمه‌شب» و درخشش در آسمانِ ادبیات جزیره و جهان
مت هگ خیلی زود در کشور خود به نویسنده‌ای پرمخاطب تبدیل شد، آنقدر که ناداستان «دلایلی برای زنده ماندن» (Reasons to Stay Alive) او چهل و شش هفته‌ی تمام در فهرست ده کتاب برتر سراسر بریتانیا جای داشت و صدر فهرست پرفروش‌های روزنامه‌ی سان‌دی تایمز را هم به‌محض انتشار از آن خود کرد. نشریات معتبر نیویورکر، باستن گلوب و واشینگتن پست «کتابخانه‌ی نیمه‌شب» را در فهرست پرفروش‌های خود جای دادند و برنامه‌ی تلویزیونیِ پرمخاطب «صبح به‌خیر آمریکا» هم آن را از برگزیدگان باشگاه کتابخوانی‌اش اعلام کرد.
از صفحه‌ی کتاب تا پرده‌ی نقره‌ای
دو شرکت فیلمسازی استدیو کَنل و بلوپرینت پیکچرز که در سال ۲۰۲۱ با اقتباس از رمان پرفروش مَت، «پسری به نام کریسمس» (A Boy Called Christmas)، فیلمی به همین نام ساختند، حالا قصد دارند از روی رمان تاریخی و فانتزی «چطور زمان را متوقف کنیم» (How to Stop Time) او سریالی با بازی بندیکت کامبربچ بسازند که مخاطبان فارسی‌زبان با بازی درخشانش در نقش شرلوک هلمز در نسخه‌ی اقتباسیِ بی‌بی‌سی او را خوب می‌شناسند. «چطور زمان را متوقف کنیم» دربارهی مردی با ظاهری چهل ساله اما عمری چهارصد ساله است که از شکسپیر تا کاپتان کوک را به چشم خود دیده اما حالا باید بین زندگی در گذشته و زندگی در زمان حال یکی را انتخاب کند.
چند ترجمه از «کتابخانه‌ی نیمه‌شب» در بازار هست؟
استقبال ناشرین ایرانی از این کتاب چشمگیر است و از سال نود و نه تا امروز بیش از پنجاه ناشر از شهرهای مختلف کشور ترجمه‌ای از آن را عرضه کرده‌اند که پرفروش‌ترین آن‌ها از این قرارند:
1. محمدصالح نورانی‌زاده. تهران: کتاب کوله پشتی، ۱۴۰۱.
2. امین حسینیون. تهران : نشر ثالث، ۱۴۰۰.
3. سما معیری. تهران: انتشارات برج: نشر هوپا، ۱۴۰۰.
از مت هگ، نویسنده‌ی «کتابخانه‌ی نیمه‌ّشب»، دیگر چه کتاب‌هایی در بازار ایران هست؟
• کتاب آرامش، نشر چترنگ، ترجمه‌ی مریم فتاح‌زاده.
• کتاب آسایش، نشر میلکان، ترجمه‌ی مهشید شبانیان.
• آرام باش بی‌اعصاب، نشر مات، ترجمه‌ی آسیه مجیدیانی.
• تسلانامه‌ای برای زندگی، نشر هوپا، ترجمه‌ی شیرین ملک‌فاضلی.
• یادداشت‌هایی دربارهی سیاره‌ی ناآرام، کتاب سده، ترجمه‌ی گیتا گرگانی.
• چگونه زمان را متوقف کنیم، نشر هیرمند، ترجمه‌ی گیتا گرگانی.
• انسان‌ها (هیچ‌جا خانه نمی‌شود)، نشر هیرمند، ترجمه‌ی گیتا گرگانی.
• دلایلی برای زنده‌ماندن، نشر علمی و فرهنگی، ترجمه‌ی گیتا گرگانی.
• بهانه‌هایی برای زنده‌ماندن، نشر هیرمند، ترجمه‌ی شبنم لطیفی.
• گربه‌بودن، نشر هیرمند، ترجمه‌ی شبنم لطیفی.
• رَدلی‌ها، تهران، نشر هیرمند، ترجمه‌ی شبنم لطیفی.
• موشی به نام میکا، تهران، نشر کوله‌پشتی، ترجمه‌ی نیلوفر آهنگران.
منتقدین دربارهی «کتابخانه‌ی نیمه‌شب» چه می‌گویند؟
• موقع خواندنش غرق قصه می‌شوید... دنیای احتمالات، راه‌هایی که می‌شود برگزید و زندگی‌هایی که می‌شود از سر گذراند در این کتاب حد و مرز ندارند... درست همان چیزی که آدم در این زمانه‌ی پردردسرِ دردسرساز نیاز دارد. (نیویورک تایمز)
• موقع خواندنش پیش خودم گفتم اگر سریال جذاب و هوشمندانه‌ی «جای خوب» (The Good Place) با فیلم معرکه‌ی «کجا رفتی، برنادت؟» (Where’d You Go, Bernadette) ترکیب می‌شد که هر دو از محبوب‌ترین‌هایم هستند، باید همچین اثر دلنشین و گیرایی از کار در می‌آمد. (پیپل)
• در یک کلام «جذاب»... پاسداشتِ چیزهای معمولی: انسان‌های معمولی، ادراکات معمولی و جهان‌های بی‌پایانی که از انتخاب‌هایی معمولی ساخته می‌شوند. (گاردین)
طرفداران «کتابخانه‌ی نیمه‌شب» دیگر سراغ چه کتاب‌هایی بروند؟
اگر به ژانرهای فانتزی و علمی‌تخیلی علاقه‌مند باشید، فهرست کتاب‌هایی که می‌توانید بعد از تمام کردن «کتابخانه‌ی نیمه‌شب» بخوانید ته ندارد. اما از بین کتاب‌هایی که به فارسی ترجمه شده‌اند و شباهت‌هایی به «کتابخانه‌ی نیمه‌شب» دارند، می‌شود از این‌ها نام برد:
• «هرگز رهایم مکن» (Never Let Me Go)، نوشته‌ی کازوئو ایشی گورو، نشر افق، ترجمه‌ی مهدی غبرایی / انتشارات ققنوس، ترجمه‌ی سهیل سمی.
• «چین‌خوردگی در زمان» (A Wrinkle in Time)، نوشته‌ی مادلین لینگل، نشر هوپا، ترجمه‌ی گلناز صالح کریمی / نشر پیدایش، ترجمه‌ی فریده خرمی.
• «حال النور آلیفنت کاملاً خوب است» (Eleanor Oliphant Is Completely Fine)، نوشته‌ی گیل هانیمن، نشر علمی، ترجمه‌ی شقایق سوادکوهی / نشر آموت، ترجمه‌ی آرتمیس مسعودی که عنوان کتاب در این ترجمه «الینور آلیفنت کاملاً خوب است » است.
• «اُنا در چرخش زمان» (Oona Out of Order)، نوشته‌ی مارگارت مونتی‌مور، انتشارات امتیاز، ترجمه‌ی نوشین تاجیک
• «زندگی نامرئی ادی لارو» (The Invisible Life of Addie LaRue)، نوشته‌ی ویکتوریا شواب، نشر بهنام، ترجمه‌ی پگاه خدادادی.
• «آنجا که جنگل و ستاره‌ها به هم می‌رسند» (Where the Forest Meets the Stars)، نوشته‌ی گلندی وندرا، نشر سنگ، ترجمه‌ی عاطفه حاجی‌آقایی / انتشارات آموت، ترجمه‌ی سیدرضا حسینی / نشر روزگار، ترجمه‌ی میلاد یساولی که عنوان کتاب در این ترجمه «جایی که جنگل با ستاره‌ها دیدار می‌کند» است.
مروری بر آنچه خواندیم
• مت هگ نویسنده‌ی چهل‌و‌هشت ساله‌ی «کتابخانه‌ی نیمه‌شب» هم برای کودکان هم برای بزرگسالان داستان و ناداستان می‌نویسد.
• کتاب‌های زیادی از او به فارسی ترجمه شده اما ناشرین و مخاطبین از هیچ‌کدام به‌قدر «کتابخانه‌ی نیمه‌شب» استقبال نکرده‌اند.
• از کتاب‌های مت هگ اقتباس‌های سینمایی و رادیویی شده و بندیکت کامبربچ قرار است در سریالی که از روی رمان «چطور زمان را متوقف کنیم» او ساخته می‌شود نقش اول باشد.
• «کتابخانه‌ی نیمه‌شب» در سال ۲۰۲۰ جایزه‌ی منتخب مخاطبین گودریدز را از آن خود کرده است.
• اگر به ژانر فانتزی و پیچیدگی‌های روابط انسانی علاقه‌مندید احتمالاً از این کتاب خوشتان می‌آید.
یک جرعه از کتاب
درباره نویسنده
اگر دوست دارید بیشتر از این نویسنده بدانید و تکه‌ای از «کتابخانه‌ی نیمه‌شب» را هم با صدای خود او بشنوید، قسمت سوم، فصل چهارم پادکست انگلیسی Storybound را گوش کنید. شبکه‌ی چهار رادیو بی‌بی‌سی هم از «کتابخانه‌ی نیمه‌شب» نمایش رادیوییِ دوازده‌قسمته‌ای تهیه کرد که دسامبر ۲۰۲۰ برای اولین بار پخش شد و در وب‌سایت رادیو در دسترس است.
سوالات متداول
2. امین حسینیون. تهران : نشر ثالث، ۱۴۰۰.
3. سما معیری. تهران: انتشارات برج: نشر هوپا، ۱۴۰۰.
کتاب‌های مشابه
